تالش و سکنه آن در همسایگی با دریای خزر با قدمتی چندصدساله به شمار می روند، و همیشه این اصالت با آن ها بوده. نه تنها این اصالت و قدمت بلکه ویژگی های خاص دیگری را داراست همچون کوه های سبز پوش و جنگل های انبوه و طبیعت بکر و در یک کلمه یک نقاشی تمام عیار خدا. با ما همراه باشید تا تالش، این کهن شهر گیلان را بهتر و بیشتر بشناسیم.
تالش کجاست؟
ییللاق تالش با داشتن 4 بخش و 10 دهستان پس از رشت بزرگ ترین و پر جمعیت ترین شهرستان گیلان است. از لحاظ توپوگرافی نیز برخورد های ویژه ای دارد، نظیر بخش های کوهستانی که در راستای کوه های تالش قرار دارد و بخش جلگه ای که به صورت یک نوار باریک بین دریا و بخش کوهستانی کشیده شده است.
این شهرستان از غرب با اردبیل از شرق با دریا خزر از شمال با آستارا و از جنوب با رضوان شهر محاورت دارد. طبق تقسیمات رسمی کشور ایران، تالش متشکل است از پنج شهر لیسار، حویق، چوپارف اسالم و تالش.
اکوسیستم تالش
زیست بوم تالش با دارا بودن تنوع کم نظیر خود جلوه ای دیگر به این خطه بخشیده است. از جمله گیاهان پر رونق در این منطقه می توان به درختان زردآلو، به، ازگیل، انجیر اشاره کرد؛ و از جمله حیواناتی که در این خطه به زندگی می پردازند می توان به پلنگ، قرقاول، خرس قهوه ای،خوتکا، روباه، خرگوش اشاره کرد.
نام دیگر شهر تالش
شهر هشتپر طوالش یا هشتپر پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در تقسیمات رسمی و اداری با نام تالش ثبت و شناخته شد. در دوران قدیم کاخ معروف سردار امجد با هشت در بزرگ در این شهر ساخته شده بود. در زبان محلی به در، (بر)می‌گفتند و به این سبب به این منطقه هشتبر گفته می شد، که در مرور زمان برای آسانی تلفظ هشتبر به هشتپر تغییر یافته است.
وجه نام گذاری این شهر
در مدارک تاریخی موجود مربوط به پیش از اسلام نام و نشانی از کلمه تالش یافت نمی شود، بدین سان در قرن ۱۸ میلادی حکومتی معروف به خوانین تالش در این خطه تأسیس شد. بنابراین می توان ریشه تالش را سرچشمه گرفته از نام این حکومت دانست. شایان ذکر است که شهر لنکران که در حال حاضر متعلق به جمهوری آذربایجان است، قدیمی‌ترین سکونتگاه خوانین تالش بوده است.
در سایر اسناد تاریخی که به دست ما رسیده، از قوم ساکن در این خطه با اسم “طیلسان” یاد شده، این واژه با گذر به تالشان تغییر داده شد و در متون و منابع ایرانی نقش بست.
تاریخچه تالش
با توجه به منابع تاریخی روم باستان و یونان، پژوهشگران قوم تالش را از نسل قوم کادوس به شمار می آورند. کادوسیان از همسایگان باستانی قوم گیل بودند و اصلی‌ترین بخش‌های ارتش ایران دارای جایگاه بودند. این کهن سرزمین از عهد مادها تا ساسانیان هیچ وقت از خاک و بوم ایران جدا نشده بود اما در زمان قاجار مطابق با عهدنامه ترکمانچای و گلستان قسمت کلانی از این شهر به کشور روسیه آن زمان واگذار شد.
فرهنگ و اعتقادات تالشی ها
غالب قریب به اتفاق اهالی ساکن در منطقه تالش مذهب تشیع اثنی عشری را به عنوان دین خود بر گزیده اند هر چند برخی از بخش های مرکزی و شمالی این شهرستان شافعی مذهب هستند.
زبان و گویش اهالی تالش
بومی های این منطقه گویش اصلی خود که متعلق به تاریخ و قومشان است را به عنوان زبان ارتباطی با یکدیگر انتخاب کرده اند یعنی گویش تالشی. این گویش نزدیکی و شباهت بسیار به زبان های پارتی، مادی و اوستایی دارد و خیلی بیشتر از زیان فارسی معبار به زبان پهلوی قرابت دارد. ناگفته پیداست که سکنه اطراف این شهر به دلیل مهاجر بودن یا تعلق به قوم قبیله ای دیگر به زبان هایی همچون ترکیف فارسی، گیلی سخن می گویند.
آیین و آداب نوروزی تالشی ها
هر چند با تحت تاثیر مدرنیته قرار گرفتن فرهنگ دیگر مثل سابق به رسوم پایبندی وجود ندارد ولی در اینجا به توضیح چند مورد از آداب نوروزی تالشی می پردازیم:
گرفتن شیرینی جات و خوردنی
در ایام قدیم در تالش ، حوالی نوروز و تحویل سال جدید، خرد سال ها و کودکان با در دست داشتن کیسه هایی به جمع آوری و کرفتن شکلات، شیرینی جات، خوراکی و خوردنی های خوشکزه می کردند و همسایگان با گشاده رویی و سخاوت هر چه تمام تر با پر کردن کیسه های کودکان آن ها را روانه بازی آگله مزا می کردند.
آگله مزا
آگله مزا یا بازی با تخم ماکیان، یکی دیگر از بازی رایج بین کوکان بود، این بازی کودکانه در بخش‌های دیگر گیلان با تفاوت هایی چند انجام می شود. زمان رایج این بازی از چهارشنبه سوری تا سیزده بدر است و در اجرای آن به تخم پرندگانی چون غاز، اردک، مرغ و بوقلمون نیاز است. کودکان با در دست گرفتن تخم پرندگان در نقاط معینی، تخم ماکیان را از این نقاط به هم می زنند تا یکی از آن‌ها شکسته شود. هرکس که در انتهای بازی تخم‌مرغی شکسته بازنده اعلام می شود.
افسانه چارشنبه خاتون
گفته های بسیاری از چرایی وجود خاتون حکایت می کنند، باور هایی مثل برآوردگی آرزو ها، پاکیزگی، افزایش برکت، ارزش صحت و سلامت و افزایش روزی در بقاء این افسانه ایفاء نقش می کنند. طبق با این افسانه کهن، در آخرین چهارشنبه سال (در زبان تالشی به کولوکولو چهارشنبه معروف است) از چاه آب بیرون می آید و به بستر اهالی خفته سر می زند. با ترکه نازکی از درخت سیب برای تضمین سلامتی خفتگان ضربه آرامی به آن ها می زند. خاتون، نماد زنانه دارد و این عمل به صورت نمادین و صوری به وسیله مسن ترین بانوی طایفه در پگاه سحرگاه چهارشنبه سوری اجرا می شود.
یک باور دیگری نیز وجود دارد بدین صورت که خاتون کسی است که آرزوهای مردم را برآورده می کند اینگونه که کاسه‌ای از آب را پیش روی خود می گدارد و دو سوزن را که از انتها آن ها پنبه تعبیه شده را از قسمت نوک به داخل آب می‌اندازند. در آن موقع خاتون یک آواز محلی را که به شرح زیر است را می خواند:
خاتون خاتونه شنار (خاتون خاتونه امشب)
چارشنبه خاتونه شنار (چهارشنبه خاتونه امشب)
صدقه‌سر چهار برابکه (به صدقه‌سر چهار بردارت بکن)
چمه حاجتی روا بکه (حاجت منو روا کن)
بدین ترتیب چنانچه تا آخر آواز دو سر پنبه‌ای سوزن‌ها به یکدیگر برسند یعنی خاتون به آرزوی آن‌ها برآورده می کند.
مکان های دیدنی تالش
همبستگی اعجاز انگیز کوه، دشت و دریا یعنی تالش. در ادامه با معرفی فقط تعدادی از جاهای دیدنی تالش با ما همراه باشید.
روستای سوباتان
سوباتان به معنای محل فرورفتن آب های خروشیده شده، منظقه ای از هر سمت و سو به یک بهشتی جدید ختم می شود. از غرب با دریاچه نئور از شرق رودخانه لیسار و از جنوب به ییلاقات اسبومار جوکندان محدود می شود و دارای جاذبه های دیدنی نظیر غار گنج خانه، دریاچه نئور، پارک جنگلی آلچاق و چشمه های طبیعی است.
آبشار ورزان
این آبشار در 4 کیلومتری روستای سوباتان واقع شده و دارای ارتفاعی بالغ بر 100متر است.
آب جاری این آبشار شاخه های اصلی رودخانه لیسار را تشکیل می دهد. سرازیری این آب ها از فراز صخره های بلند منظره مست کننده ای را برای دوستاران طبیعت به ارمغان می آورد.
پارک جنگلی گیسوم
تابلویی را تصور کنید که دارای درختان سرسبز سر به فلک کشیده وزش نسیم های خنک و دلچسب روی درختان را به سمت دریا و کوهسار های سبز رنگ گسیل می کند. به پارک جنگلی گیسوم خوش آمدید پارکی که در در 10کیلومتری جاده اسالم به خلخال واقع شده و دارای امکانات رفاهی مثل جت اسکی، قایق سواری، پاراگلایدر، اسب سواری و دوچرخه سواری است.
رستوران های تالش
از سنتی تا مدرن، در فضای باز و سبز تا شیک وبسته، با هر نوع سلیقه و پسند می توانید در تالش رستوران مورد نظر خودتان را پیدا کنید از جمله آن ها:
رستوران آق‌اولر
کباب ترش، کته کباب و میرزاقاسمی خوش‌طعم را در اینجا بچشید به رستوران آق‌اولر تالش بروید و از آلاچیق‌های آن در فضای باز لذت ببرید.
رستوران خانه با کرم
کباب بره، ماهی کبابی و اکبرجوجه‌ی رستوران خانه با کرم تالش را امتحان کنید رستورانی با بیش از ۳۵ سال قدمت
رستوران شاطرعباس
رستوران شاطرعباس بهترین انتخاب است برای کسانی که دنبال غذای اصیل تالشی هستند.
رستوران خوش‌پزان
اگر می‌خواهید موقع میل غذا طبیعت تالش را مشاهده کنید به رستوران خوش‌پزان بروید. جایی که هنگام نوش‌جان کردن میرزاقاسمی یا انواع کباب‌های خوش مزه اش قادر خواهید بود دامنه‌ی سرسبز کوهستان را نیز نظاره گر باشید!
کلام آخر
هر چه از شهر تالش بگوییم کم است به قولی شنیدن کی بود مانند دیدن. در مقاله از شمال بریم در صدد این بودیم که برای شما عزیزان بهترین معرفی از این بهشت شهر را داشته باشیم. شهری پر از اعجاب و اعجاز، ترکیب عناصر مختلف طبیعت، هم بستگی تاریخ و طبیعت همه و همه یعنی تالش.
نظرات کاربران